Meditatie, wat is het werkelijk?

Meditatie staat in onze opleidingen centraal, echter …. Wat is meditatie eigenlijk? of hoe werkt het ?

Meditatie lijkt tegenwoordig een soort toverwoord voor ‘‘ontspanningsoefeningen’’ te zijn geworden. Menigeen geeft onder het mom van meditatie bijvoorbeeld visualisatie oefeningen, soms op muziek, loopmeditaties, overdenkingen, beetje stilliggen.

Meditatie, eenpuntigheid of Dhyana staat echter anders beschreven.
Een mens kan niet in meditatie komen als de zintuigen van waarneming of van handelen actief zijn. Een ervaren leraar is essentieel. 

Yoga of eenwording heeft volgens de overlevering alles met meditatie te maken, we besteden er in onze Raja Yoga opleidingen daarom veel aandacht aan. Wat hieronder staat komt in een les in de docentenopleiding voor. Het komt uit boek 1 van de Yogasutra’s van Patanjali. Een lesboek uit de docentenopleiding.

Hoofdstuk 1.

2. Yoga is het onder controle brengen van de wijzigingen van het denken.
Yogaś Citta-Vṛtti-Nirodhaḥ मोगश्चित्तवृश्त्तननयोध् Yoga – (de essentiële techniek van) yoga. Citta – (van) het denkapparaat (denk vermogen). Vṛtti – (van) de wijzigingen. Nirodhaḥ – onder controle brengen, stilzetten, beheersing, bedwingen.

3. Dan is de ziener gevestigd in zijn eigen, essentiële en fundamentele aard.
Tadā Draṣhṭuḥ Svarūpe ‘vasthānam तदा द्रष्ु् स्वरूऩेऽवस्थानभ् Tadā – dan. Draṣhṭuḥ: (van) de ziener. Svarūpe – in zijn „eigen vorm” of essentiële en fundamentele aard. Avasthānam – het gevestigd zijn.

4. In andere staten is er assimilatie (van de ziener) met de modificaties (van het denken).
Vṛtti-Sārūpyam Itaratra वृश्त्तसारूप्ममभतयत्र Vṛtti – (met) wijzigingen (van het denken). Sārūpyam – identificatie, assimilatie.
Itaratra – ergens anders, in andere omstandigheden (toestanden, staat)

In Hoofdstuk 2 van de Yogasutra’s vinden we:

29. Hieruit (volgt) het verdwijnen van de beletselen en het naar binnen wenden van het bewustzijn. 
Tataḥ Pratyak-Cetanādhigamo ‘pi Antarāyā Bhāvaś Ca तत् प्रत्मलिेतनाधधगभोऽप्मन्तयामाबावचि
Tataḥ – daarvan, daaruit. Pratyak – naar binnen gewend, in de tegengestelde richting. Cetanā – bewustzijn. Adhigamaḥ – verworvenheid. Api – ook.Antarāyā – (van) beletselen, hindernissen. Abhāva – afwezigheid. Ca – en.

30. Ziekte, loomheid, twijfel, onachtzaamheid, luiheid, wereldgezindheid, begoocheling, onvermogen om vaste voet te verkrijgen; onstandvastigheid, dit negental veroorzaakt de verwarring van het denken en dat zijn de belemmeringen. 
व्माधधस्त्मानसंशमप्रभादारस्माववयनतभ्राश्न्तदशयनारब्धबूमभकत्वानवश्स्थतत्वानन धित्तववऺेऩास्तेऽन्तयामा्
Vyādhi-Styāna-Saṃśaya-Pramādālasya-Virati-Bhrāṇti Darśanālabdhabhūmikatvānavasthitatvāni Citta-Vikṣhepās Te ‘ntarāyāh Vyādhi – ziekte, kwaal. Styāna – dofheid, loomheid. Saṃśaya – twijfel. Pramāda – achteloosheid, onzorgvuldigheid, nalatendheid. Ālasya – luiheid. Avirati – hunkeren naar dingen (wereldsgezindheid) Bhrāṇtidarśana – waan, begoocheling, onjuiste kijk. Ālabdhabhūmikatva – niet tot stand brengen (verwerven) van een stadium, onvermogen om vaste voet te verkrijgen. Ānavasthitatvāni – (en) onstandvastigheid, onstabiliteit. Citta – (van) het denkvermogen. Vikṣhepāḥ – verstrooiingen (oorzaken van verwarring).
Te – zij (zijn). Antarāyāḥ – belemmeringen, hindernissen.

31. (Mentale) pijn, wanhoop, nervositeit en zware ademhaling zijn de symptomen van een denken dat in een verstrooide toestand is. 
दु्खदौभयनस्माङ्गभेजमत्वचवासप्रचवासा् ववऺेऩसहबुव्
Duḥkha Daurmanasyāṅgamejayatva Śvāsapraśvāsa Vikṣepa Sahabhuvaḥ Duḥkha – pijn. Daurmanasya – wanhoop, depressie, enz., veroorzaakt door mentale ziekte. Aṅgamejayatva – sidderen van het lichaam, het gebrek aan beheersing over het lichaam, nervositeit. Śvāsapraśvāsāḥ – (en) in- en uitademhaling, zwaar in- en uitademen. Vikṣepa – verwarring, beroering. Sahabhuvaḥ – begeleidende (symptomen).

32. Om deze belemmeringen uit de weg te ruimen (moet er zijn) een voortdurend (onafgebroken) beoefening van één waarheid of beginsel. 
Tat Pratiṣhedhārtham Eka Tattvābhyāsaḥ तत्प्रनतषेधाथयभेकतत्त्वाभ्मास् Tat – dat (daar). Pratiṣhedhārtham – ter verwijdering, ter beteugeling. Eka – (van) een. Tattva – beginsel, waarheid. Abhyāsaḥ – beoefening, intens zich toeleggen op.

Concentratie (Dharana) en Meditatie (Dhyana) horen bij elkaar. 
Concentratie- (voorafgaand aan) meditatieoefeningen zijn een belangrijk deel van het Raja Yoga oefen systeem. Tegenwoordig noemt men concentratie oefeningen populair: mindfulness.

Meditatie treed pas op als er bijna geen onderbrekingen meer optreden in de gedachten vorming. Dan heb je pas éénpuntige gerichtheid van aandacht bereikt. Je ervaart dan diepe rust. Heerlijk.

Daarnaast zijn er resultaten genoemd in de Yogasutra’s van Patanjali die verwijzen waar meditatie nog meer goed voor zou zijn : opgewektheid, het verminderen en oplossen van hindernissen of klesha. De beste tijd om te mediteren zijn de schemeringen in de dag, ‘s ochtends en ‘s avonds. Toch is oefening het belangrijkst ongeacht tijdsstip.

Meditatie is een verfrissing voor het denken
Zoals een mens zich na een douche vaak schoon en opgefrist voelt, zo is het ook na goed mediteren. Het denken is schoner en overzichtelijker. Het is dit denken, dat gevuld raakt in de loop der dag, door de vele indrukken die binnenkomen. Door een overmaat aan gedachten, gevoelens, meningen, wensen en teveel van dit alles raakt het denken (te) vol. Piekeren en onrust is het resultaat. Meditatie zal een weldadige uitwerking hebben mits regelmatig toegepast om het denken te ontdoen van ballast. Een ervaren leraar is nodig om, door herhaling, het proces van meditatie in goede banen te leiden.

Kwaliteit van het leven
Door mediteren wordt het denken “schoongemaakt” en tot rust gebracht. Door de toegenomen rust komt helderheid, waardoor de waarneming wordt verscherpt. In de stille vrede in de mens ligt volheid, waardoor geluksgevoelens gemakkelijker worden ervaren. Er ontstaat meer ruimte in het hoofd. Wensen, angsten en problemen worden gemakkelijker losgelaten en begrepen. Naarmate de meditatie dieper wordt, neemt de macht van illusie af en komt de werkelijkheid dichterbij. Meditatie geeft het leven meer vreugde en een hogere kwaliteit.

Religie?
Meditatie is een techniek om het denken schoon te maken en is als zodanig niet aan enige religie gebonden. Je hoeft dus geen religieus persoon te zijn of in God te geloven of zoiets, om de goede uitwerking te kunnen ervaren. Dat neemt niet weg dat mediteren in verschillende (oosterse én westerse) tradities als een belangrijke techniek wordt gezien om – uiteindelijk – één te worden met het Goddelijke, iets moois dus, vrij vertaald. De natuurlijke levenskern die ook wel Ziel wordt genoemd is beter bereikbaar. De overeenkomst tussen citaten uit verschillende tradities over meditatie is vaak opmerkelijk overeenkomstig.

De Praktijk
Hoewel mediteren heel natuurlijk en eenvoudig is, is het niet te leren uit een boek of van het web. Het gaat om goede begeleiding en de herhaling. Wie echt geïnteresseerd is doet er goed aan een goede Yogaschool zoals de onze te vinden waar meditatie serieus beoefend en onderwezen wordt, al vele decennia lang. Zo kan een leraar je helpen om goed te leren mediteren. Niemand wordt een leerkracht binnen de Yogaschool als meditatie vaardigheden onvoldoende zijn. Diegene die goed mediteren kan, daarover wordt gezegd dat er niets onbereikbaar is voor hem /haar in de 3 werelden. (fysiek, astraal, causaal)

Meditatie heeft een doel. De bedoeling van alle meditaties is vaardigheid te verwerven in Samadhi, stap 8.

Samprajnata Samadhi, een zeer groot gevoel van vrijheid, vreugde, liefde of louter Zijn is het doel van al onze meditaties. Er zijn 4 stadia te onderscheiden die we allemaal duidelijk onderwijzen in onze Raja Yoga opleidingen.

Deel 1 Yogasutra;s staat bij sutra 17:

Saṃprajñāta Samādhi is dat wat vergezeld gaat van beredenering, bespiegeling, zaligheid en het besef van louter Zijn. Vitarka-vicārānandāsmitānugamāt Saṃprajñātaḥ            वितर्कविचारानन्दास्मितारुपानुगमात् संप्रज्ञातः Vitarka – beredenering, bewijsvoering. Vicāra – overweging, bespiegeling. nanda – zaligheid, blijheid, vreugde. Asmitā – lett. ik-ben-heid, het gevoel (besef) van individualiteit, het besef van louter Zijn. Anugamāt – vergezeld of begeleid door (met begeleiding van). Saṃprajñātaḥ - Samādhi tezamen met Prajñā of bewustzijn.

Natuurlijk komen daarna de Nirbija Samadhis aan bod. We leggen het allemaal duidelijk uit en beoefenen dit samen met je in onze prachtige opleidingen.

Dit is onze blog van zaterdag 2 december 2017. Meditatie – Hoe krijg je dat denken ooit stil?

Er zijn regelmatig misverstanden over wat meditatie is. Veel mensen hebben het idee dat het denken volledig moet stoppen als je mediteert. Toch is dat niet waar het om gaat. Patanjali zegt niet “stop met denken”. Hij zegt ‘Yoga is het stilleggen van de wijzigingen van het denken’. Stel jezelf 1 simpele vraag: Denk en voel jij onder alle omstandigheden wat je wilt denken en voelen? Als dat niet zo is ben je dus niet onder alle omstandigheden de baas van jouw ervaringen en dat geldt voor de meeste mensen. En toch zouden we dat allemaal wel willen. Maar hoe bereik je dat dan?

Het allerbelangrijkste is dat je afstand weet te nemen van wat je allemaal denkt en voelt. Als je erin slaagt om de toeschouwer te zijn van alles wat je denkt en voelt ontstaat er ruimte tussen jouw waarneming en jouw ervaringen. Dan ontstaat er ook rust en uiteindelijk stilte. Maar zolang jij gelooft dat je bént wat je denkt en voelt, gaan jouw emoties met je aan de haal en zal je brein heen en weer blijven vliegen tussen alles wat je denkt te zijn.

Concentreer je op de waarnemer in jezelf. Wordt éénpuntig vanuit het perspectief van de waarnemer en besef dat je niet kunt zijn wat je kunt waarnemen, je bent immers de waarnemer. Neem waar en glimlach om het schouwspel en ervaar de kracht van de stilte. Want die stilte opent de weg naar helder inzicht.

En eigenlijk wist je dat al, want iedereen zal beamen dat het makkelijker is om de fouten van een ander te zien dan die van jezelf. Op een afstandje is alles simpeler. Train jezelf dus om van een afstandje naar jouw eigen gedachten en gevoelens te kijken. Je bent je gedachten niet, het gebeurt in jou. Dat is iets anders.

Toch is dat nog steeds makkelijker gezegd dan gedaan. Laten we eens een concreet voorbeeld bekijken. Als je druk bent in je hoofd komt dat vaak door een herinnering of een verbeelding. Emotioneel komen die dan naar boven als een angst of een verlangen. Als jij je volledig concentreert op de vraag wat er écht met jou zou gebeuren als die angst of dat verlangen realiteit wordt, dan zal je zien dat ze hoe dan ook slechts een tijdelijk verschil zouden kunnen maken. Ze kunnen jouw ware aard niet aantasten. Zelfs als je nu alles zou verliezen wat je hebt, of juist alles hebt wat je hart begeert; je bent in wezen nog steeds wie je bent. Alles verandert altijd. Als jij je dat bewust beseft zal je erin slagen om jouw omstandigheden steeds meer te relativeren en dan wordt je stiller. Want relativeren is afstand nemen en afstand geeft helderheid.

En als je daar steeds beter in getraind raakt zal jouw meditatie steeds stabieler worden en dan wordt je meditatief in je levenshouding. Dan groeit jouw helderheid. En dan zal je bewuster beslissingen nemen, minder uit balans gebracht worden door wisselende omstandigheden en meer in harmonie zijn. Veel succes. We leren je de correctie techniek van meditatie aan. Jij kunt het dan toepassen. Namens de leerkrachten van De Yogaschool, Yogacharya Patrick Ros.